Монголын занарын арвин нөөц нь эрчим хүчний импортын хараат байдлыг өөрчилж болох хэдий ч эдгээр орд ашиг өгөх боломжтой эсэх нь эргэлзээтэй байна.
Тус улс газрын тосны хэрэгцээнийхээ 90 гаруй хувийг импортолж буйн дийлэнх нь ОХУ-д ногддог. Энэхүү нөхцөл нь эдийн засагт өндөр үнэ тулгаж ирсэнтөдийгүй хангамжийн тасалдал нь санаа зовсоор байгаа. 2000 онд 110 мянган ам.доллар байсан шатахууны зардал2016 он гэхэд бараг 1.48 тэрбум ам.долларт хүрнэ гэж ОУВС таамаглаж буй. Бензин шатахууны найдвартай байдал хангалтгүй, импортын өндөр үнээс шууд хараат байгаа нь орон нутгийн эрчим хүчний чадлыг нэмэгдүүлэх Засгийн газрын дэмжлэгийн цаадах хөдөлгөгч хүчний нэг юм.
Монгол Улсад газрын тосны дотоодын үйлдвэрлэл байгаа ч бүтээгдэхүүн нь хязгаарлагдмал. Өдөрт дунджаар 18.000 баррель газрын тос олборлож, бараг бүгдийг нь боловсруулахаар экспортолж байгаа. Уламжлалт газрын тосны нөөц нь ойролцоогоор 2.4 тэрбум баррель тул Монгол газрын тосоор дутагдахгүй. Гэвч олборлохоролдлогоднь бэрхшээл учирсаар буй бөгөөд тэдгээрийн олонх нь бүс нутагт хүргэхэд түвэгтэй, ашиглахад маш өндөр өртөгтэй байж магадгүй юм.
Эдийн засаг тэлж буйтай зэрэгцэн газрын тосны гаралтай бүтээгдэхүүний хэрэгцээ өссөөр байгаа энэ цагт дотоодын шийдэл хэрэгтэй байна. Урьдчилсан тооцоогоор энэ аравны төгсгөл гэхэд жилийн хэрэгцээ 3.5 сая тоннд хүрэх бөгөөд энэ нь 2012 онд 800.000 тонн байснаас даруй дөрөв дахин их үзүүлэлтболж буй юм. Цаашид импортын өсөлт, худалдан авалтын шууд үнээс ангид газрын тос тээвэрлэх усан онгоцны сайн зам, дамжуулах хоолой гэх мэт шинэ дэд бүтцийг шаардаж болзошгүй.
Гаргасан шинэ дүгнэлтүүд
Гаднын эх үүсвэрээс хараат, түүнчлэн үнийн дарамтад явж ирсэн Монгол Улс уламжлалт бус хэлбэр болон эрчим хүчний хомсдолыг холбосон гарцыг хайж байна. Нэг боломж нь занарын тунамал чулуулгаас газрын тос гаргаж авах юм. Арванхоёрдугаар сарын эхээр анхны шинжилгээний дүнд700 тэрбум гаруй тонн занарын нөөц тогтоогдсон гэжУул уурхайн яамнаас мэдэгдсэн.
Тайланд дурдсанаар Төв, Өвөрхангай, Дундговь, Өмнөговь аймаг зэрэг бүс нутаг гээд хаа сайгүй 60 гаруй орд буй гэнэ.Нийт нөөцийн хэмжээ 800 тэрбумаас бага гэж яамнаас урьдчилан таамаглаж байгаа боловч хамгийн сүүлийн үеийн тоо нь урьдчилсан дүнг өөрчилж болзошгүй байна.
Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Монголын төвийн бүсийн 35.000 ам км-т занарын нөөцийн үйлдвэрлэлийн боломжийг үнэлэх, хайгуул хийх гэрээг Монголын Газрын тосны газартай байгуулсан АНУ-ын“Genie Energy” фирмийн эхлүүлсэн ажлын үр дүнгээр дээрх тоог залруулах болно.
Гэрээний нөхцөлд зааснаар орон нутгийн охин компани “Genie Oil Shale Mongolia” нь тус улсын занарын нөөцийг арилжааны боломжтой эсэхийг таван жилийн хугацаанд нарийвчлан тодорхойлох болно. Ингэснээр “Genie” АНУ, Израилийнхтай ижил үйл ажиллагааг явуулах төдийгүй эдгээр нөөцөөр бүтээгдэхүүн гаргаж эхлэхэд чиглэж ажиллана.
“Genie”-тэй гэрээ хэлэлцээр хийсний дараа Уул уурхайн дэд сайд О.Эрдэнэбулган “Засгийн газар занарын нөөц ашиглахыг “стратегийн тэргүүлэх ач холбогдолтой”, амьдралд нийцсэн эрчим хүчний эх үүсвэр хэмээн үзээд онцлон анхаарч байгаа” гэж мэдэгдсэн.
Боломжийн сул тал
Гэвч стратеги нь үнэ дээр төвлөрч болох юм. Занарыг олборлох үйл явц нь уламжлалт газрын тосноос илүү өндөр өртөгтэй бөгөөд халаах үедээ эрчим хүчний хангалтын ижил түвшинд үйлдвэрлэдэггүй. Олборлолт, тээвэрлэлт, борлуулалт гээд үйлдвэрлэлийн бүх үе шатанд дэд бүтцийн асар их хөрөнгө оруулалт шаардагдах болно. Зарим таамаглалаар ийм хэмжээний нөөцтэй занарыг бүрэн боловсруулахад үйл явцад ойролцоогоор дөрвөн тэрбум ам.доллар зарцуулна гэж тогтоогоод буй аж.
Занарын үйлдвэрлэлийг тойрсон шүүмжлэлд олборлолтын үйл ажиллагаа байгаль орчинд хохирол учруулдаг, их хэмжээний ус хэрэглэдэг гэдэг нь багтаж байгаа юм. Гэвч ямар нэгэн олборлолт, боловсруулалтын үйл ажиллагаа нь байгаль орчны эмзэг төрхөнд нөлөөлнө гэж Засгийн газар мэдэгдээд буй. Үр ашигтай гэдэг нь батлагдвал түлш болон занараас гаргах газрын тосны бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг 2018 оноос эхлүүлнэ.
Монгол Улсын занарын нөөцөө ашиглах гэж буй нь зөвхөн уламжлалт бус хэрэгсэл рүү чиглэж байгаа хэрэг биш, эрчим хүчний биеэ даасан улс болох эрэл хайгуул хийж буй хэрэг юм. Ирэх наймдугаар сард Улаанбаатар хотын Багануур дүүрэгт барих Өмнөд Солонгос-Монголын хамтарсан Нүүрс шингэрүүлэх үйлдвэрт хоёр тэрбум долларын хөрөнгө оруулахаар төлөвлөсөн гэж мэдэгдээд байгаа. Гэвч занар болон нүүрс шингэрүүлэх үйлдвэрийг уламжлалт газрын тос шиг үр ашигтай байна гэж нотлох боломжгүй бөгөөд Монгол Улс эрчим хүчний найдвартай байдлын түвшингээ хангахын тулд үнэ төлөхөөр зэхэж байгаа гэж болно.
Mongolia explores oil shale for energy security
Extensive oil shale reserves could reduce Mongolia’s dependence on imported energy, but there is some uncertainty over whether its deposits are commercially viable.
Mongolia imports around 90% of its oil needs, with the majority coming from Russia. This imposes a high cost on the economy – the IMF estimates the fuel bill will rise to nearly $1.48bn by 2016, up from $110m in 2000 – and supply disruptions are a concern. The lack of fuel security, as much as the direct cost of imports, is one of the driving forces behind the government’s support for the development of local energy capacity.
The country has a domestic oil industry but output is limited. Around 18,000 barrels per day (bpd) are extracted, almost all of which is exported for processing. With conventional oil reserves at around 2.4bn barrels, Mongolia does not lack oil, but efforts to tap these deposits have been hampered, as many of them are in difficult-to-access regions and may be too costly to develop.
However, with demand for oil-based products already high and rising as the economy expands, a domestic solution is desirable. Forecasts estimate annual consumption will jump to 3.5m tonnes by the end of the decade, more than four times the 800,000 tonnes consumed in 2012. Quite apart from the direct cost of purchasing the oil, an increase in imports would likely require new infrastructure such as pipelines and better roads for tankers.
New findings released
To reduce these costs and dependency on foreign sources, Mongolia has been looking to bridge its energy deficit with non-conventional means. One of the options is oil shale, a sedimentary rock from which oil can be extracted. In early December, the Mining Ministry issued a statement announcing initial surveys had identified oil shale reserves of more than 700bn tonnes.
According to the report, more than 60 deposits have been located in a number of regions across the country, including Tov, Ovorkhangai, Dundgobi and Omnogobi. The total of reserves given by the ministry is somewhat less than the 800bn tonnes that had been estimated previously, though the latest figure is preliminary and will likely be subject to revision.
If there is an upward adjustment, it could come as the result of work being conducted by US-based firm Genie Energy, which in late April signed an agreement with the Petroleum Authority of Mongolia to explore and assess the commercial potential of oil shale resources in a nearly 35,000-sq-km area in central Mongolia.
According to the terms of the deal, the company’s local subsidiary, Genie Oil Shale Mongolia, will work over a five-year period to determine whether the country’s oil shale deposits are commercially viable. If so, Genie – which has similar operations in the US and Israel – could then move towards developing these resources for production.
After the agreement with Genie was struck, Deputy Minister of Mining O. Erdenebulgan said the government looked upon developing the country’s oil shale reserves into a viable source of energy as “a strategic priority”.
Possible downside
However, the strategy could come at a price. Shale oil is more costly to extract and process than conventional oil, and does not generate the same energy levels when burned. Extensive infrastructure investments would be required all along the production chain, from extraction, transportation and processing. Some estimates have put the cost of developing a fully functional oil shale capacity at around $4bn.
Critics of the oil shale industry add that the extraction process can cause environmental damage and uses large amounts of water. However, the government has said any extraction and processing activity would be conducted in an environmentally sensitive manner. If proved viable, production of fuel and other oil-based products from oil shale could begin as early as 2018.
Developing Mongolia’s oil shale potential is not the only unconventional road towards energy self-sufficiency the country is exploring. In August, plans were announced for a South Korean-Mongolian joint venture to invest $2bn in a coal-to-liquids plant in the Baganuur district of the Ulaanbaatar region. Though oil shale or coal-to-liquids may not prove as cost effective as conventional oil, Mongolia may well be prepared to pay the price to provide a degree of energy security.
Follow Oxford Business Group on Facebook, Google+ and Twitter for all the latest Economic News Updates. Or register to receive updates via email.
Read More from OBG
