Монгол улс: Уул уурхайн хуулийн төслийн ээдрээтэй асуудлууд
Маргаантай байгаа ашигт малтмалын тухай хуулийн төсөл Засгийн газарт хэлцэгдэж байгаа ба энэ нь улс орны хэмжээнд байнгын яригдаж байдаг Монгол улсын уул уурхайн салбарыг шинэ төвшинд аваачих, шинэ хуулинд тулгамдаж буй зайлшгүй шаардлагуудыг оруулан өөрчлөлт оруулах зорилготой хэдий шүүмжлэгчид энэ хууль хэрэгжиж эхэлсэнээр салбарын үйл ажиллагаанд эрсдэл бий болно гэж үзэж байна.
Засгийн газрын мэдэгдэж байгаагаар, төлөвлөж байгаа хууль нь уул уурхайн компаниудын хөгжил, тогтвортой байдлыг улс орны эдийн засгийн хөгжил, компаниудын нийгмийн хариуцлага, байгаль орчинд ээлтэй үйл ажиллагааг хөгжүүлэх замаар шийдвэрлэх юм байна.
Гэвч шүүмжлэгчид энэхүү хуулийн төсөл нь хөрөнгө оруулалт, лицензийн асуудал дээр хэтэрхий хүнд тусаж, олборлолтын үйл ажиллагаанд хүндрэл учруулж байна гэж үзэж байна. 1 дүгээр сарын 18-нд Ерөнхийлөгчийн тамгийн газар Дэлхийн банк, Германы олон улсын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг, болон Монголын уул уурхайн сэтгүүл хамтран төлөвлөж буй хуулийн талаар нээлттэй хэлэлцүүлэг явуулсан.
Уулзалтаар хэлэлцүүлэгт оролцсон албаны хүмүүс улс төрийн үзэл бодлын үүднээс оролцсон гэж үзсэн ба зарим нэг шүүмжлэгчид хуулийг уул уурхайн баялагаас хангаллтай хүртэж чадаагүй гомдолтой гэж үзэж байгаа нутгийн оршин суугчдын үзэл бодол дээр тулгуурласан гэж шүүмжилж байна.
Эдгээр шүүмчлэгчдийн гаргасан шүүмжлэлд хариу болгон Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга Р. Цагаан Ашигт малтмалын тухай хуулийн төсөл ирэх /6 дугаар сард/ болох Еоөнхийлөгчийн сонгуультай холбогдуулан улс төржихгүй байх ёстой гэж мэдэгдсэн ба “Энэхүү хуулийн төслийн ажил эхлээд 2 жил болж байгааг та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ хууль сонгуулийн дараа ч Их хурлаар батлагдаж болох байсан” гэж мэдэгджээ.
Хуулинд гадаадын уул уурхайн компаниудын үүргийн талаар зааж оруулсан ба тухайн компаниуд хэрэгжүүлж буй төслийнхөө 34 хувийг орон нутгийн иргэдэд өгөх зэрэг шинээр хэд хэдэн нэмэлт заалтууд орсон. Түүнчлэн компаниудаас энэ нь ашиггүй байсан ч гэсэн хүдэр олборлохыг шаардсан. Хэлцэгдэж буй хуулийн дагуу ашигт малтмалын олборлолтын лицензийг хэдийгээр гадаадын хөрөнгө оруулагчид Монголд өөрийн охин компаниа байгуулах эрхтэй ч зөвхөн Монголд үйл ажиллагаа явуулах эрх бүхий байгууллага эзэмших юм байна.
Гадаадын хөрөнгө оруулагчид энэ хуулийн дагуу засгийн газар уул уурхайд сонирхол бүхий гадаадын хөрөнгө оруулагчдад хэтэрхий их хяналт тавьж байна гэж үзэж байна. Уг хэлцэгдэж буй хууль Монголын бизнесийн зөвлөлөөс мөн ялгаагүй шүүмжлэлийг хүртээд байгаа ба 1 дүгээр сард Ерөнхийлөгчийн тамгийн газарт илгээсэн нээлттэй захидалдаа “Одоогийн хэлэлцэж байгаа ашигт малтмалын тухай хууль нь уул уурхайн салбарын одоогийн хөгжилийг сааруулахгүй ч уг салбарт ирэх цаашдын хөрөнгө оруулалтад саад учруулж байна” гэж бичжээ.
Шүүмжлэгчид мөн хуулийн төсөлд маш чухал асуудлыг ч хэрхэн шийдвэрлэх талаар тусгаагүй гэж шүүмжилсэн. Лондонгоос гаралтай Ориго Партнерс уул уурхайн компанийн захирал Люк Лэсли, Доу Жонсд өгсөн ярилцлагадаа маргаан шийдвэрлэх үйл явц, шийдвэрлэх хүнний талаарх асуудал болон лицензийн аюулгүй байдлын хугацааны талаар анхаарах асуудал их байгааг дурдсан.
Монгол улсын хурдацтай өсөж буй эдийн засаг уул уурхай эрдэс баялагийн олборлолтоос асар их хамааралтай ба энэ нь ДНБ-ний гуравны нэг, экспортын 85 хувийг эзэлдэг. ДНБ-ний өсөлт 2011 онд 17 % ба тооцоолж буйгаар 2020 он гэхэд 2 дахин өсөх хандлагатай ба голчлон Оюу Толгойн алт зэс олборлолт, Таван Толгойн коксжсон нүүрс олборлолт нөлөөлнө. Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд алтны олборлолт 17 дахин, зэс, молибдений олборлолт 32 %-иар нэмэгджээ. 2011 оны жилийн нүүрсний олборлолт 30 сая тонн ба албаныхны мэдэглэж байгаагаар энэ нь 1995 оныхоос 4, 8 сая тонноор нэмэгджээ.
Улаанбаатар хотод байрладаг Билүүт уул уурхайн команийн захирал, хуулийн төсөл боловсруулах багийн гишүүн Д. Бат- Эрдэнэ нээлттэй хэлэлцүүлгийн үеэр хуулийг өөрчлөх шаардлага их байсан. Өмнөх хууль нь гадаадын хөрөнгө оруулагчдийг татах, ажлын байр бий болгох, гадаадын хөрөнгө, технологийг монголд оруулах зорилготой байсан ба энэ нь орон нутгийн хүрээнд хээл хахууль бий болоход хүргэсэн. Одоогийн хуулийн төсөл энэхүү өмнөх хуулийн алдааг засахад оршиж байгаа юм гэж хэлсэн байна.
Хуулийн төсөл өнгөрсөн оны 5 дугаар сард гаргасан 100 тэрбум төгрөг /76 сая доллар/ -өөс дээш хөрөнгө оруулалт Засгийн газраас зөвшөөрөд авах тухай шинэ хууль дээр үндэслэсэн. Хуулийг дэмжигчид Монголын эдийн засгийн хөгжилд чухал үе ирж байна гэж үзэж байгаа ба харин шүүмжлэгчид үүний улмаас уул уулын баяжуулах Рио Тинто групп Оюу толгойн 6.2 тэрбум долларын төслөөр хийгдэх барилгын ажлаа түр хугацаагаар зогсоосон ба шинээр орд нээх ажлаа ч бас Засгийн газрын шаардлагын дагуу зогсоосон байна.
Хуулийн төсөл Засгийн газраар хэлцэгдэж эхэлсэн цагаасаа зарим нэгний дургүйцлийг хүргэж эхэлсэн ба Хятадын эдийн засгийн тулгуур болсон асуудлуудаар хүсэлтийг нь хүлээж аваагүй учир ба 1 дүгээр сарын 28-нд БНХАУ-ын хөнгөн цагааны корпораци /Chalco/ хэрвээ Монгол улс нүүрсний хангалтын талаар байгуулсан гэрээг хүчингүй болгосон тохиолдолд хуулийн байгууллагад хандах болно гэж анхааруулсан.
Хуулийн төслийн таалаарх асуудлууд хурцаар тавигдаж байгаа ба Засгийн газар ч арл иргэд, хөрөнгө оруулагч хоёрыг алиных нь ч санаанд нийцсэн хууль боловсруулахаар хичээж байна. Ажиглагчидын үзэж байгаагаар Засгийн газар, энэ салбарыхантай илүү нягт холбоотой ажиллаж байж үйлдвэрлэгж, хөрөнгө оруулагч нарын аль алинд нь урд хугацааны ажиллагаатай ажиллаж чадна.
Mongolia: Legal proposals signal rocky spell for mining
A controversial draft Minerals Law that the government hopes will steer Mongolia’s mining industry into a new era has divided opinion across the country, with supporters highlighting the need for change, while critics say its implementation could put the industry’s future at risk.
The government says the planned legislation forms part of a broader bid to ensure the mining industry is developed fairly and sustainably in a way that benefits the country economically, while putting more social responsibility on companies and providing added protection for the environment.
However, critics say the proposals come down too heavily on investment and licensing regulation, adding that the draft law threatens the very industry it should be trying to strengthen.
On January 18, the President’s Office, with the support of the World Bank, Germany-based GIZ and the Mongolia Mining Journal, held an initial, open-hearing discussion on the planned legislation.
The meeting was organised following concerns from officials that debate on the subject was becoming politically charged, with some critics claiming the law had been designed ahead of an election to fuel the emotions of many locals who feel they are still not benefitting sufficiently from the mining boom.
“The draft Minerals Law should not be politicised for the upcoming presidential election [in June],” said P Tsagaan, head of the Office of the President, in response to the claims. “As you may know, the draft-making procedure started about two years [ago] and it can be even approved by parliament after the election.”
The law proposes a number of new provisions, including an obligation on foreign mining companies to hand over a stake of at least 34% in their existing projects to indigenous groups. It also requires companies to mine lower-ore grades even if the process is not profitable. Under the planned law, exploration and mining licences will be granted only to legal entities in Mongolia, although foreign investors are permitted to set up wholly owned subsidiaries in the country.
External investors are concerned that the proposed legislation will give the government excessive control over foreign mining interests. The proposed law has also come in for criticism from the Business Council of Mongolia, which wrote an open letter to the Office of the President in January that said in part, “The impact of the draft law on the minerals industry will be to halt current minerals exploration and development in Mongolia and greatly discourage any future investment.”
Critics also point out that the draft law leaves key issues unresolved. Luke Lesley, head of mining at London-listed Origo Partners, told Dow Jones that the legislation raised concerns about security of licence tenure, while failing to identify a dispute resolution process or body.
Mongolia’s economy is largely dependent on mining and resource extraction, which accounts for a third of GDP and some 85% of exports. GDP growth, which hit 17% in 2011 and is expected to remain in double digits until 2020, is mostly generated by the Oyu Tolgoi gold-copper mine and coking coal at Tavan Tolgoi. Gold production has increased some 17-fold in the past decade, while copper and molybdenum ore production rose 32%. Annual coal production reached 30m tonnes in 2011, according to officials, up from 4.8m in 1995.
D Bat-Erdene, head of geology at Ulanbaatar-based Biluut Mining and a member of the group that drafted the legislation, defended the proposals when speaking at the open hearing, saying change was necessary. He pointed out that while earlier laws designed to attract foreign investment had created jobs and brought in both foreign capital and technology, they also led to speculation, tensions with local communities and corruption. The proposed law, he said, sought to fix that.
The draft legislation comes on the back of a new law passed last May which made parliamentary approval necessary for foreign investments valued at over MNT100bn ($76m). Supporters of the law see it as a crucial stage in Mongolia’s economic evolution. However, critics say there have already been repercussions, citing reports that global miner Rio Tinto Group is considering a temporary halt to construction work at the $6.2bn Oyu Tolgoi project over government demands for a bigger stake in the project and new mining royalty rates.
The furore over the draft law comes at a time when the government is already reconsidering the possible impact of declining Chinese demand on the economy’s pillar industry. On January 28, The Aluminium Corp of China (Chalco) warned it would seek legal redress if Mongolia breaks what it describes as a loss-making coal supply deal.
Emotions over the draft law will continue to run high as the government struggles to find a balance between pleasing both its population and investors, while also attempting to develop a legal framework that ensures the mining boom benefits future generations. While the divide runs deep, observers suggest that improved communication from the government’s side could help discussions in the interim, perhaps reducing the impact on industry players and investors longer term.
Read More from OBG
